Bersivên Gel:
-Agahiya
heyî
-
Avantajeke
-Zanîn di
derbarê tiştekê de girtine.
-Di
derbarê mijarekê de lêkolîn kirin û agahî komkirine.
-Gihandina
encamekê li ser çavdêrî kirinê ye.
-Agahîdayîne.
-Komkirina
agahiyane.
-Ronîkirina
neyîniyê ye.
-Agehiyên
cûda cûda komkirin û watedayîna agahiyê ye.
-Zanînên
nû di derbarê mijarek diyar de ye.
-Agahiyên
berhevkirî yên têkildarî mijarekî taybet.
Enformasyon
peyveke ku koka xwe ji zimanê fransî digre. Enformasyon di zimanê Kurdî de tê
wateya 'agahdarî' ku em dikarin bêjin şêwegirtin yan jî agahdarkirinên heyî ye.
Di gelek warên jiyanê de, pênaseyên li ser peyva agahiyê(enformasyon)
derdikevin holê. Ji ber vê sedemê, pirsa agahî çiye? yek ji mijarên herî zêde
tên lêkolîn kirin e. Ew diyardeyek e ku civakê eleqedar dike, aboriyê eleqedar
dike û di bin sîwana pergalek agahdarî ya bi bandor de jî dikare were pênase
kirin. Bi saya agahiyanê hêza çavdêrî kirina mijarê û perspektîfa demê ji bo
pêkhatina zanînê hêmaneke pêwîst e. Agahdarî sûd dide zanînê û bandor dike. Dibe
ku agahdarî wekî daneyên rêxistinkirî bêne diyar kirin, lê di rastiyê de
naveroka wê jî daneyan dewlemendtire. Dane bi mebest tên kategorîzekirin, hesab
kirin, rast kirin û kurt kirin da ku di hemû pêvajoyên din ên pêwîst de bibin
forma agahdariyê. Dema ku guherandina daneyan ji hêla kesekê ve tê kirin, ew
tenê ji kesê têkildar re watedar dibe. Ji bo mirov û zanyarên di cîhana
matematîkî de agahdarî tê wateya kêmkirina nediyariyê di pergalek ragihandinê
de. Ji vî alî ve enerjî an jî madeyek ku di xwezayê de heye agahdarî dihewîne. Lewma
zengilên li ser daran, parçeyên DNA, ronahiya stêrkekê, şopa lawirekî jî
agahdarî di nava xwe de dihewîne. Dema ku em dewlet û şirîktê di ber çavê xwe
re derbaz bikin, agahdarî ji bo wan pir girîng xuya dike. Di lêkolînên tên kirin
de agahdarî şêwazek pir bi bandortir di nava xwe de digre. Bi vî rengî kes,
şirîke û hikûmet di derheqê plansaziyên karsaziya xwe de ji bo berjewendiyên
xwe agahdarî bikar tînin. Bi wergirtina bêhtir agahdarî re ew wekî pergalek ku
rasterast bi navgîniya aboriyê baştir kirin xuya dike. Bi gotineke din bi
aboriya agahiyê re bi bandor tevdigere û ji bo partiyan avantajan peyda dike. Dema
ku danûstandin hebe, girîngiya agahî û agahdariyê cihekî mezin digire. Dem ji
bo bi dest xistina kara zêde tişta herê esase. Ji bo ku wê demê bi awayekî
aktîf bikar bînin, pêvajo bi rêya ragihandinê pêk tê. Ji bo ku alî vê rewşê di
aliyê erênî de bigre dest divê hertim di nava danûstandina berdewam de bin da
ku agahdarî cûda mayînde bike. Di vê rewşê de, bi sazkirina danûstandinên xurt
û rast re agahdarî pir bi bandortir destpê dike ku cihê xwe bigire. Ji ber vê
yekê, ew li ser gelek faktoran, nemaze aboriyê, erênî nîşan dide. Ji ber ku
şirîket û kesayet bijîn, divê danûstandin her dem çalak be, ev jî bi agahdariyê
dibe. Agahdariyên bi bandor li xalên ku lê hewcene têne veguheztin. Di vê
çerçoveyê de mirov dikare li ser gelek qadên ku bi agahiyê re têkildarin baxive.
Ev herêm ev in; Aborî, Tenduristî, Rojeva Cîhanê, Spor, Siyaset, Pêşketina
Civakî û Têkiliya Çandî. Agahdariyên birêxistinkirî yê di nav qada îstatîstîkê
de bixwe ye. Nirxa ku li vir heye, ji hêla din ve pêvajoya berhevkirina
îstatîstîkî ya piştî berhevkirina daneyên hemû hêmanên di nav mijara
lêkolînkirî de vedibêje. Piştî ku pêvajoya berhevkirinê qediya, daneyên ku li
ser agahdariya hêjmar têne ferz kirin ji bo karanîna mirovan di tabloyên
cihêreng de peyda dibin. Informatîk sektoreke ku ji komputer û amûrên
teknolojiyê pêk tê. Her agahiyên ku tên bidestxistin di encama lêkolîn û
lêkolînên dûr û dirêj de derdikeve. Di pêvajoya lêkolînê de, di warê enformatîk
de daneyên ku bi rêkûpêk cuda û bêwate ne û dema ku taybetmendî bi tenê bin, vê
bêwatebûnê nîşan dide dafirîne. Van daneyan bi jimar an tîpên ku ji rêzê nayên
fêhm kirin têne diyarkirin. Dema ku van daneyan bi hev re têne xistina yek, ew
bi tevahî têgihîştinek çêdibe. Ji ber ku qadek pir berfireh e, karsazî gelek
mijarên ku ew serdest e jî hene. Pir rengiya qada pisporiyê lêkolînê li ser
mijarên cûda hewce dike. Her wiha, ew dikare di nava xwe de bibe sedema
tevliheviyê. Agahdarî xwedî taybetmendiyeke ku hemû mijarên lêkolînkirî bi
tevahî bêyî tevliheviyekî çêbike, birêk û pêk dike.
0 Yorumlar