DI KOÇBERIYÊ DE TÊKOŞÎNA PERGALA XWEBÛYÎNÊ

 

Li hemberî zordarî û koledariyê tekoşîn îbadete. Ji bo tekoşînek encamgir rêxistinbûyîn mercê serekeye. Jinên Wargeha Mexmûrê, ji bo li ser xakek biyanî, dibin dorpêça dijmin û xayînan de, li hember teslîmyet û helandinê bikarin xwe, çanda xwe û civaka xwe biparêzin ji beriya ku bêjin pêwîstiyên jiyanê, gotine; xwe rêxistinkirin û îradebûyîn. Bi vê fikrê xwe rêxistinkirin û jiyanek dana avakirinê de di şert û mercên penaberiyê de bûne mînaka rêxistinbûyîn û îradebûyîna jinan.

Tekoşîna 30 salî ya Mexmurê valaderxistina polîtîkayên penaberiyê ya li ser bingehê bişaftin û helandinê hatî avakirine.

Penaberî bi serê xwe tramvayekî civakî ku derbaskirina wê zor û zehmete. Yekem meşa azadiyê ya mirovahiyê bi rêwîtiyek dirêj destpêdike. Rêwîtiya ji geliyê Rîfê ber bi xaka qedîm, bereket û pîroz ya Mezopatamyayê bi sed salan berdewamkiriye. Lê ji ber ku mirov di nava lêgerîna heqîqet, azadî û xwebûnê de ye, bê navber û bê westan ev meş berdewam dike ku heta dighe biheşta ku ji mirovahiyê re hatiye bexşkirin. Di kahînatan de erk û mîsyona dayîktiya ji bo hemû destpêkan, ji bo vê xakê hatibû veqetandin. Lewra tejaneya di navbera dû çem û dû çiyan de weke derguşa mirovahiyê hatiye erkdarkirin û binavkirin. Ev meş û rêwîtî, penaberiyekî li ser dilxwazî û lêgera jiyanê bû. Di encama lêgera hezar salan de mirovahî bi şaristaniya demokratîk hate şanazkirin. Çemê Dîcle, Firat, silsileya Toros û Zagrozê bûne stargehên jiyana mirovahiyê. Yekem nan, mal, vedîtin, amûr, bawerî, zanist, felsefe li ser vê xakê hatiye dîtin û destpêkirin. Jiyana civaka xwezayî ku bi çanda jin dayîkê tê naskirin û jiyana mirovahiyê ji sedî 98’ê wê di wê demê de hatiye jiyankirin jî, serdema bingehîn ya jiyana mirovahiyê ye. Jiyan bi reng û dengê jinê hatiye afirandin û şêwedayîn, lewra jiyan li derdora têgehên rehm, wekhevî, xweşî û xweşikbûnê mezin û bi wate dibe.

Li her devera ku zilm, zordarî û desthilatî hebe, xwe rêxistinkirina civakê, berxwedan û tekoşîn jî di astekê de derdikeve holê. Tekoşîna 30 salî ya Jinên Wrgeha Mexmûrê jî bi vî awayî li hember bê kok kirin, belavkirin û ji welat ango dayîk, çanda dayîkê dûrxistinê ye. Di 30 salên penaberiyê de ji bo belavkirin û bişaftina vê civakê dijminê dagirker bi hevkar û xayînan re hemû rê û rêbaz ceribandin, ji ambargoyê bigre heta komkujî, talan û ji xaka Kurdistanê derxistinê pêkanîn. Li hemberî van hemû bê derfetî, derûniya penaberî û zordariya dijmin, jinên wargehê roj bi roj weke raçandina tevneke renga reng jiyan  û pergala xwe raçandin. Sala 1995’an bi avabûna Yekineyên Azadiya Jinên Kurdistan’ê re li wargehê jî jinan di qada civakî de xwe weke komîte bi rêxistinkirin. Ji rêveberiya semtan bigre heta ewlehî, dîplomasî, şaredarî, perwerde û saziyên din de cih girtin, di xweseriya xwe de xebat dane meşandin. Heta sala 2003’an bi şiklê sazî û komîte dibin sêwana YAJK’ê de xwe birêxistin kirine û xebatên civakî dane meşandin. Sala 2003’an û şûnde weke Meclîsa Îştar xwe rêxistinbûyînek li ser bingehê sazî û komîteyan ku meclîsê dide avakirin hate lidarxistin. Bi guhertina paradigmayê re jî pergala komîn, meclîs, akademiyan bi nûnertiya wekhev ya Heveserokatî, hevberdevkiyê îradebûyîna jinê gelek bend hilweşandine. Ev hemû destkeftî, di dema ku jinan li hemberî bê derfetiyên aborî ji paçê çadiran cil ji zarokê xwe re çêdikirin, ji bo xwarinê berû komdikirin, ji bo defter û pênûsên zarokên xwe jî ji naylonê çente çêdikirin, li hember ambargo, dorpêça leşkerî xwe dikirin sîper lê dîsa jî koletî û dagirkerî ne dipejirandin bi dest xistin. Li hember êrişên qirkirina çandî hem çanda xwe parastin, hem zarokên xwe bi çanda xwe  mezinkirin. Li aliyê din li hemberî paşverûtiyên navxweyî xwe rêxistinkirin û xwe parastinê, li hember qelen girtin, temenê biçûk de zewicandin, nêzîkatiyên jinê wek mal, milk dibînin, vîn, ked û hêza hilberîn û aqilê  wê tune di hesibîne  tekoşînek bê hempa hate dayîn. Li ser 5 Rêgezên PAJK’ê Welatparêzî, Vîna Azad, Tekoşîn, Rêxistinkirin, Etîk û Estekîk’ê bi perwerdeyên komî û kesî xwe gihandiye asta tekoşîna cins  û netewî li ser vê fikrê hem di xweser de hem jî di giştî de xwe bi rêxistin kiriye.

Hêlîn Murad