Çiqasî em dîroka hunera Kurdî bikolin, em ê bêhtir hunermend û dengbêjên jin û mêr binasin, ewin ên ku folklor û kultora Kurdî vejandine û rupelên nû li dîroka huner û çanda Kurdî zêde kirine.
Elmas Xan, navê bavê wê Mihemed e û diya wê Asya ye. Di sala 1894’ê de li gundê “Xargulê” ji dayîk bûye û li “Cizîra Botan” jiyaye.
Di destpêka sedsala bîstan de, di dema Cenga Cîhanê ya Yekemîn de malbata wê ji Bakurê Kurdistanê direvin û berê xwe didin Başûrê Kurdistanê û li bajarê Zaxo bi cih dibin.
Dengê Elmas pir xweş û nazik bû, tevlî rewşa jinan a dijwar di wê demê de, lê biryar dide ku ew derbasî hola huner û dengbêjiyê bibe.
Berê xwe dide bajarê Mûsilê û li wir çend sitranan tomar dike, piştre diçe paytexta Îraqê Bexda, li wir pêvajoyeke nû ji huner û mûzîka Kurdî û ji jiyana xwe re dişopîne.
Bi diplomasiyekî Ingilîzî re dizwice û çend salan bi evînî û xweşî bi hevdû re dimînin, hevjîniya wan berdewam nake, ji ber ku hevjînê wê diçe welatê xwe û Elmas biryar dide ku ew li welat bimîne, li ser xaka bav û bapîran.
Hevjînê wê bi rêzdarî
biryara wê dixwîne û hemî erazî, zêr û zîvan jêre dihêle. Elmas xaniyekî mezin
ava dike, ew xanî dibe dîdargeha hunermend, dengbêj, mûzîkjen, helbestvan û
nivîskarên Kurd, ji hemû aliyan ve
arîkariyê bi wan re dike heta ku dibin navdar û xwedî ked û xebat. Nemaze
ku wê di sala 1945’an de, di beşê Kurdî de li Radoya Bexdayê programeke taybet
pêşkêş dikir û derfet dida wan hunermendan ku ew berhemên xwe tomar bikin.
Dibêjin piştre ew bi “Hacî Evdê Îsmayîlî” re dizewice û bi arîkariya wî pir sitranên folklorî û gerêlî dide hunermendan, sitranên dane wan evin:
(Qumrîkê, Lê lê Êmo,
Xiftano, Dotmamê, Hey Nêrgiz, Rihana Min, Hatim Besta Belekê, Gulşînî û Lê Lê
Kinê)
Saya vê jina merd û jîr li ser çand û kiltûrê Kurdî heye û mezin
e.
Di sala 1957’an de dest ji
dengbêjiyê berdide, lê arîkarîdan û merdbûna wê berdewam dimîne.
Hêjayî gotinê ye ku ew keça mamê Meryem Xan e û hinek dibêjin ew meta wê ye.
Mixabin piştî pîrbûniyê
neperûşkên xwe di temenê wê de zêde kirin, êş û janan ew dorpêç kir; hemû mêvan, dost û hevalên wê xwe jê dûr
dikin û pişta xwe didinê, wekî ku wan Elmas yek rojê jî nedîtibin, vê tiştê
rewşa wê zortir û nexweştir kir.
Di Kanûna Duwan a sala 1974’an
diçe li ser dilovaniya Xwedê, berhem, kar û xebata xwe dihêle navnîşana
dana xwe ya bê hempa.
.JPG)
0 Yorumlar