15’ê Tebaxê vegera li nasnameya jinê ye

Endama Komîteya Jineolojî ya Mexmûrê Songul Guler têkildarî bandoriyên pêngava 15’ê Tebaxê ya li ser jinên Kurd axivî û got: “Jinên Kurd bi zanista Jineolojî pêşengtiyê ji civak û jinên cîhanê re dike.”

Jiyan Pîran

Pêngava 15’ê Tebaxê li Kurdistanê ji bo gelê Kurd û bi taybet jî ji bo jinên Kurd bû mîladek. Êdî ji wir û şûnde jinên Kurd ji bo nasnameya xwe dest bi têkoşînê kirin. Ev têkoşîna jina Kurd li Wargeha Penaberan a Mexmûrê, Rojavayê Kurdistanê û Şengalê gihand asta pêşengtiya civakê. Têkildarî vê mijarê Endama Komîteya Jineolojiya Mexmûrê Songul Guler ji rojname ya me re axivî.

Beriya pêngava 15’ê Tebaxê rewşa jin di aliyê siyasî, leşkerî û aborî de çawan bû?

Beriya 40 salan jina Kurd hatibû fetisandin. Dagirkeriya ku li ser gelê Kurd di hat ferz kirin, du qatên wê li ser jina Kurd jî dihat pêkanîn. Di ti qadê jiyanî de rê û rêbazên xwe îfadekirina jinê tine bûn. Hem sîstema feodalîzm hem jî dagirkerên Kurdistanê pêşî li pêşketinên jinên Kurd girti bûn. Zanist, hêz, îrda û nasnameya jina Kurd ji destê wan hatibûn girtin. Tine hesibandina nasnameya gelê Kurd, bû kelemek li pêşiya xwe rêxistinkirina jina Kurd. Beriya PKK’ê jin mehkûmê zilam û malê bû. Jiyana jina Kurd di nava her du sînor de bû. Ev yek jî bi destê zilamê di malê de temsîlyeta dewletê dihat pêkanîn. Bi kurtasî ne navê jin ne jî nasnameya jin hebû.

15’ê Tebaxê çima ewqas ji bo jina Kurd girînge?

Rêber Apo beriya şoreşê di kesayata dayîka Uveyş û Kesîre de rewşa jina Kurd ya li Kurdistanê gelek baş lêkolîn kiribû. Taybet jî jina ku ketî di nava lepên dewletê de gelek baş analîz kir û tahlîl kir. Ji bo wê jî di rêxistina PKK’ê de cihek girîng da jinê. Piştî pêngava 15’ê Tebaxê hevalên jin mil bi mil bi hevalên xort re têkoşîna li hember dagirkeriyê dan meşandin. 15’ê Tebaxê ji bo jina Kurd bû nasname, çand û hevoka pîroz. Em dikarin bibêjin jina Kurd bi hestên 15’ê Tebaxê hêz û têkoşîn kir bingihê jiyana xwe. Di hemû aliyên jiyanê de li ser vî zemînî xwe rêxistinkirin û xwe gihanda rastiya nasnameya xwe. Ev yek jî encama 15’ê Tebaxê bû. Îro di hemû rêxistinên jinan de ruhê 15’ê Tebaxê xwe serwer kiriye.

Pêngava 15’ê Tebaxê çi bandorî li ser jinê kir û çi destkeftî bi jinê dan qezenc kirin?

Jina ku di nava kêliyên jiyanê de hatibû winda kirin û ji çar aliyan ve hatibû dorpêç kirin, şewq û dîtinên jinê kuştibûn. Bi pêngava 15’ê Tebaxê re jin ji nûve xwe dît û rahêja hêza xwe ya bingihîn. Destkeftiyê herî mezin a ku piştî pêngavê jina Kurd bi destê xwe ve anîn, xwe gihandina nasnameya jinê bû. Êdî di qada navnetewî de jin bi nasnameya xwe tê nasîn. Taybetî jî li Kurdistanê û Herêmên Parastinên yên Medaya bi navê YJA Star û PAJK’ê jina Kurd li hemberî netewdewletan şer dike. Hem xwe rêxistin dike hem jî zanista jinê lêkolîn dike.

Li seranserî Kurdistanê jin îro pêşenktî ji civakê re dike, çi têkiliya wê bi 15’ê Tebaxê re heye?

Jinê bi bîrdoziya mîmarê 15’ê Tebaxê Rêber Apo ya Netewa Demokratîk a ekolojîk û azadîxweziya Jinê têkoşîna xwe dikin. Serok Apo ji bo jin ji nûve xwe nas bike, di nava projeya Netewa Demokratîk de qada herî mezin da jinê. Jin di vê qadê de bûn pêşengên civaka heyî. Jinên Kurd bi zanista Jineolojî pêşengtiyê ji civak û jinên cîhanê re dike. Em dikarin bibêjin ev bingihê xwe ji pêngava 15’ê Tebaxê digire.

Helwesta jinan ya li hember Tecrîda li ser Rêber Apo divê çawa be?

Ger jin îro di hemû qadên jiyanê de li hemberî sîstema baviksalarî têkoşîna xwe didin meşandin, bi saya Rêbertî ye. Tecrîda ku niha li ser Rêber Apo jî tê ferz kirin, ji kîn û hêrsa sîstema desthilatdar ya li hember fikirê Rêbertî yê di derbarê jinê de ye. Ji ber ku Serokatî jin kiriye xwedî bîrdoziya parastinê ev tecrîd tê ferz kirin. Ji ber wê jî bi ruhê 15’ê Tebaxê divê em jin sedsala 21’an bikin sedsala azadiya Rêbertî û jinê. Hîn zêdetir di ferqa erk û berpirsyartiyên xwe yê di pêkanîna pargala Netewa Demokartîk de bin.