ROJEV PIRS DIKE: Zordarî çiye?

Bersivên gel:

- Serdestî ye.
- Neçarkirin e.
- Bindestiye.
- Maf xwarin e.
- Hestê mirovan dagirkirin e.
- Zilm e.
- Tepisandin e.
- Bê xwestek bûne.
- Neheqî ye.
- Tûndî ye.
- Talankirin e.
- Tûndûtîjiye.
- Bişaftine.
- Qirkirin e.

Ji dîroka mirovahiyê heta kêliya ku em têde jiyan dikin têgiha herî zêde mirovahî rastî wê hatî zordariye. Ji bo ku mirovên desthilatdar hîn baştir sîstema xwe bidin jiyan kirin, serî li gelek rêyên cûda dane.Yek ji van rêyan jî zordarî ye. Mirovan zordariyê destpêkê li hemberî xwe pêkaniye û belavî derdorê xwe kiriye. Bi taybet piştî hilweşîna serdema dayîksalarî êdî di civakan de ji aliyê mejiyê serdest yê mêr ve zordarî di astek berbiçav de xwe nîşan dide. Êdî ji wê rojê û şûnve zordarî wek normek ya jiyanê lê hatiye. Tayebet piştî avabûna dewleta Sumer û  çîna sermayedar zordarî wek şer, pevçûn, dagirkerî û kolekirin derdikeve pêş. Sîstema heyî ji bo ku zordariya xwe rewa nîşan bide, zagon (qanûn) li gorî pîvanên xwe sazûman dikin. Dema em li jiyana heyî temaşe dikin zordarî di bingehê qanûnên sîstema desthilatdar yên ku zarokan li gorî xwe perwerde dikin de derdikev pêşiya me. Zarokên ku bi kîn, nefret û reqabetê mezin dibin ne gengaze bibe ferdek yê bi tendûrist ji bo civaka di nav de jiyan dike. Dijberî wê ew zarok dibe gefek li hember tinkirina pîvan û exlaqê civakê. Sîstema heyî ji bo xwe bide domandin zarokan li ser vê perwerde dikin. Em bixwazin ne xwazin ew zarok wê di pêşerojê de bibe bombeyek pîmkeşandî li dijî civaka ku em tê de jiyan dikin. Mînak; Zarokek nû ji dayîkdibe mîna rûpelekî spiye, hîn di temenek biçûk de fêrî axaftinê dikin, dema digihe çaxa xwendin û nivîsandinê êdî hertişit ji wir destpê dike. Zarorek li ser reqbetiyê, çav tirsandin û hêrsê tê mezin kirin ji xwe re zordariyê maf dibînin û pêktînin. Zarokên di malê de hertim bi zarokên derdor re tên qiyaskirin, bi gotina; ‘tu qurbana zarokên xelkê bibî’ dema mezin jî dibe, neçarî zordariyê tên kirin. Ji bo ku ew zarok bibe yê ku tê xwestin û xwe bigihine serkeftinê, hemû rêyan ji bo xwe rewa dibîne û serî li zordariyê dide. Her zarok li ser hişmendiyekê mezin dibe, malbat û derdora xwe li ser vî bingihî perwerde dike. Bi van ferdan jî her ku diçe civak ber bi rizîn û tinebûnê ve diçe. Li aliyê din jî dewlet ji bo ku bigihe armanca xwe di kesan de takekesî pêş têxe û dike mafdar. Kesên takekesî di kesayeta xwe de didin rûniştkadin hemû cûrê  zordarî, zorê, êşkence û dagirkeriyê ji xwe re rewa dibîne û wek mafekî xwe pêktînin. Ji dîrokê heta kêliya em tê de jiyan dikin, Kurd û Kurdistan yek ji netew û gelên herî zêde zordarî lê hatiye kirin e. Hertim rastî kuştin, qirkirin, bişaftin û talanê hatine. Lê ev wisa berdewam nekir taybet piştî salên 1800’an û şûn de ji bo gelê Kurd kêr gihiştibû hestî. Li hemû cihên ku zordarî tê ferz kirin li dijî wê berxwedan û serhidan tên kirin. Gelê Kurd jî gelek caran li hember zordariya tê kirin serîhildaye û dest bi berxwedanê kirine. Lê ji ber ku gelê Kurd nekarîn serhildanê xwe netewî bikin, di demek kurt de rastî tepisadina dijmin hetiye. Herî dawî di salê 1970’an de gelê Kurd di pêşengtiya Rêberê Gelê Kurd Abdulah Ocalan de dest bi têkoşînek netewî kirine û heta niha bi hemû hêza xwe li dijî zordarî û dagirkeriya heyî têkoşînek bêhempa didin meşandin. Lê zordariya ku li Kurdistanê tê meşandin di demên dawî de gihiştiye asta herî jor, her ku berxwedan zêdetir dibe zordariya heyî jî zêdetir û kûrtir dibe.