ÎLHAQ ÇIYE?

Bersivên Gel:

-Rizandin e.

-Dagirkerî ye.

-Binpêkirin e.

-Desteserkirin e.

-Mêtîngerî ye.

-Bê rûmetkirin e.

-Guhertina demografiyê ye.

-Tinekirina çandan e.

-Talankirina dewlemendiyan e.

-Destdirêjiya li ser axê ye.

-Înkarkirina îradeyê ye.

-Tişta ku li Bakûr tê kirin e.

-Dewleta Tirk e.

 

Îlhaq peyvekî Erebî ye û tê wateya bi xwe ve girêdan, xistina nav ax û serweriya xwe. Îlhaq zêdetir têgehekî dewletî ye. Dewletek an jî hêzek herêmî piştî axa ku di bin serweriya dewletek din an jî hêzek din de dagir kir, bixe nav sînorên xwe û vê jî di qada navnetewî de bide pejirandin wê çaxê îlhaqkirin tê gotin. Bi kurtî welatên ku bi awayek leşkerî hatibin dagirkirin daxilî sînorên xwe kirine. Ji ber vê pêwîste bi dagirkeriyê ve neyê tevlîhev kirin. Her dû têgeh jî di milê wate de pir nêzî hev tê dest girtin, lê ji hev pir cuda ne. Dagirkerî gava destpêkê ye, îlhaqkirin gava duyemîne. Her wekî din destura dagirkirinê di zagonên navnetewî de heger demkî be tê dayîn. Lê ya îlhaqkirinê, dewletên cuda bipejirînin tê dayîn. Lewma îlhaqkirin bi giştî kirina bin serweriya xwe ye.

Dagirkerî di lîteratura cîhanê de piranî wek çalakiyek leşkerî tê dest girtin. Mêtîngerî jî herêmên hatine dagirkirin mêtîne ango hemû dewlemendî û civakên wê erdnigariyê mijandine. Ji bo vê gelê herêmê xistina di bin pençê qirkirina çandî de ye. Rêbertî di mijara dagirkeriya ku li Kurdistanê hatiye pêkanîn de dibêje; “Li Kurdistanê dagirkerî di hişmendî de tê pêkanîn. Heger di hişmendî de dagirkerî serwer bibe wê rizîna civakî pêk were.” Yanî derveyî lîteratûra cîhanî rastiya dagirkeriyê hîn yekpare digire dest.

Di vir de ya girîng mijara îlhaqkirine. Di dîrokê de gelek mînakên îlhaqkirinê hene ku hêjayî gotine ne, lê ya herî şênber li Kurdistanê tê dîtin. Hêzên desthilatdar ji serdema Ûrartûyan vir ve dixwazin Kurdistanê îlhaqbikin. Hinekê wan ev pêk anîye jî. Lê ji ber berxwedana civaka Kurd a dîrokî rastî têkçûnê hatine. Îlhaqkarê herî dawî jî dewleta Tirk a dagirker-qirkere.

Dewleta Tirk ji avabûna komara xwe û vir ve dixwaze erdnîgariya Kurdistanê giştî di bin navê, “Mîsak-î Mîlî” de îlhaq bike. Yanî Kurdistan wek axa xwe dibîne. Lewma jê hayedare ku ev herêm mifteyekî zêrîne û deriyê hemû deveran vedike. Nexasim jî vê ji bo domdariya desthilat û dagirkeriya xwe nebe nabe dibîne. Nexwe çima ev 200 salin hewldana vê herî zêde li Kurdistanê kiriye. Ne ku di dîroka xwe de cihên din îlhaq nekiriye, girava Kibrisê dagirkirin û îlhaqkirin mînaka vê ya herî berbiçave. Îro jî dixwaze her çar parçeya Kurdistanê û giştî Rojhilata Navîn îlhaq bike. Ji bo Afganîstan, Somalî, Lîbya, Azerbeycanê bigirin, li Iraq, Suriye û Başûrê Kurdistanê hewldanê vê dide û bi dagirkeriya leşkerî, polîtîk û aborî re dixwaze îlhaqê pêkbîne. Dixwaze xwe bi îlhaqkirinê ve bigihîne projeya “Osmaniya Nû”. Jixwe Osmanî jî bi îlhaqkirinê hatiye avakirin.

Dewleta Tirk ji ber ku îlhaqkere, cihê ku dikeviyê tu car bernade. Lê dema cihekî digire dibêje, “em bi demkî ketinê.” Dagirkeriya xwe eşkere nebe jî bi van gotinan qebûl dike, lê îlhaqkeriya xwe vedişêre. Ji ber ku îlhaqkirin tê wateya mayîndebûnê dagirkerî, mêtîngerî û erdên xwe berfirehkirinê. Cihên ku werin îlhaqkirin wê her di bin mêtîngeriyê de bimînin û civakên heyî jî wê rastî qirikirinên çandî û fizîkî werin. Lewma pêwîste mirov îlhaqkirinê bi dagirkeriyê ve tevlî hev neke û zanabûna giraniya wê de be. Heger dewleta Tirk Kurdistanê îlhaq bike, wê di qirkirina Kurdan de jî encamê ku dixwaze bigire. Lewma cihên ku dagirkiriye, êdî wê bibe erdên wî yên mayînde û ev jî wê bihêle ku armanca xwe bi hêsanî pêkbîne.

Li dijî îlhaqkeriya dewlata Tirk a dagirker-qirker derketin, wê hemû plan û bernameya dewleta Tirk serûbin bike. Li hember îlhaqkeriya dewleta Tirk a dagirker berxwedayîn tekane rêya têkbirina wî ye.