Li himberî rejima Îranê berxwedana jinên azad

Di zindanên dewleta Îranê ya sêdare de, gelek Rêhevalên me û welatparêzên rasteqîn yên gel û welatê xwe, hukumê sêdare ji bo wan hate birîn, lê belê bi berxwedaniya xwe ew hukumê sêdare vala derxistin. Sekna ku li zindana Amedê li hember faşîzmê hatî raber kirin, heman sekin û berxwedanî li girtîgeha Evînê ya Îranê di kesayeta Şîrîn, Ferzad, Elî û Ferhad wekîliyan de hate raber kirin. Ev sekin û berxwedaniya wan li ser hemû civaka Rojhilatê Kurdistanê û Îranê bandoreke mezin ava kir. Van Şoreşgerên mezin bi felsefa Jin Jiyan Azadî xwe perwerde kiribûn û di rastiya siyaset û hişmendiya dewleta Îranê ya qirker de kûr bibûn. Bi zanebûna ku civaka wan, gelê wan û welatê wan bindeste, berxwedan û ev siyaseta teslîm wergirtinê ya dijmin vala derxistin. Di kesayeta wan de êdî li Îranê jî girtîgeh bûne qada berxwadan û têkoşînê. Gelek jin û ciwanên Kurd li ser wê çanda berxwedana şehîdên 9’ê Gulanê di girtîgehên Îranê de berxwedanî kirin. Yek ji wan jî Zeyneb Celaliyane ku îro di xeta Şîrîn Elemhûliyan de berwedana rûmetê dimeşîne. Her çiqas ev 16 sale dijmin şerekî taybet li ser dide meşandin û di polîtîka xwe ya teslîm wergirtinê de israr dike jî, lê nekariye ser bikeve û Rêhevala me Zeyneb Celaliyan sekna jina azad raber kiriye.

Li Îranê qanûnên pir tûnd, li ser jinên ciwan hatine sepandin. Ev qanûn bûn sedema kirîzên navxweyî yên giran. Me du sal piştî şoreşa civakî ya Rojhilatê Kurdistan û Îranê ya ‘Jin, Jiyan, Azadî’ li pey xwe hişt. Di civakê de guhertinên cidî pêk hatin. Di sala 2023’an de, dewleta Îranê bi awayekî cidî girtina perdeyê xist rojevê. Jinan di sala 2023’an de, li hemberî van polîtîkayên Îranê, bertekên girîng pêş xistin. Helbet ev şoreş tenê bi rakirina hîcabê desgirtin, ne rast û têrkere. Di qonaxa niha de ‘Jin, Jiyan, Azadî’ weke ‘projeya azadiyê’ xwe bi rêxistin dike. Rojeva din a jinan ya ku emê di 8’ê Adara 2024’an de, bînin rojevê û îsal jî wê yekê binirxînin û bikin rojev, rojeva jinê ye. Di 72 xalan de, tê zanîn ku bi qanûn û zagonan hemû civakê îzole dikin. Pêwîste ku xeta ‘Jin, Jiyan, Azadî’ hê bi hêztir li hemberî wê bisekine. Ewê ti carî jî van polîtîka û pêkanîna qebûl neke. Ji ber ku 8’ê Adarê, guhertina herî girîng a civakan bi xwe re tîne. Her çiqas dewleta Îranê xwest bi perdeyan, şoreşê paşve bixe jî, lê bi ser neket. Ji ber ku ev ruh û helwest, niha hebûna xwe weke hêzeke dij-sîstem li seranserê Îranê nîşan dide. Niha gel, di nava spiraleke tûndiya li ser jinê dihêle. Dewleta Îranê ji ber ku dizanibû jin wê di civakê de guhertina hişmendiyê pêş bixin, ji bo ku jinên nû dernekevin holê, jin hedef girt. Tişta hat serê jina ciwan Armîta, hêjî di bîra me tevan de ye. Girtin dîsa zêde dibe. Êşkence û înfazên li zindanan tên kirin, girtiyên siyasî ên mîna girtî hiştine, Zeynep Celaliyan û girtina rêhevalên me Ciwana Sine, Gulrux Îrayî, Nêrgiz Muhemedî, Bahare Hidayet, Sepîde Qulyan û Paxşan Azîzî vê yekê bi zelalî eşkere dike. Divê jin tu carî ji vê serkeftinê gav paşde navêje. Deshilardarî çiqas hewl dide ku civakê bitirsîne jî, pêwîste ku bi berxwedana jin û civakê ve, ev yek were pûç kirin. Me di demên borî de jî, ev yek dît. Pêwîste ku civak tevahiya amûrên şopandana jin û civakê ji hole rake. Di heman demê de, tevahiya dadgehên mobîl hilweşîn e. Îradeya jinê nayê sînorkirin. Ji ber ku jin temînata azadiyê ye.

Em dikarin diyar bikin ku, di van du salên dawiyê de jin û ciwan bi ruhê berxwedanê yê 8’ê Adarê û felsefeya ‘Jin, Jiyan, Azadî’ damezrînerên pergala alternatîf ya li Îranê ne.

 Zîlan Pepûle