REWŞA WELATÊN SOSYALÎST

Yek ji armancên klîka faşîst ku şer dabû destpêkirin, hilweşandina YKSS’ê (Sovyeta kevin) bû. Lê YKSS çawa ku di şer de bi ser ket, wiha jî ji tecridbûnê xwe rizgar kir. Cepheyên gel ku li Ewrûpayê bi alîkariya arteşa sor a Soveyêtê, li Rojhilatê Ewrûpayê hatibûn avakirin, di dawiya şer de îqtîdara dewletê bi dest xistin. Komînîst ku di nav cepheyên gel de bandor bûn, di têkoşîna li dijî partiyên demokrat ên burjuwa de bi ser ketin û Komarên Gel ku şiklê destpêkê yê dîktatoriyên proletaryayê bûn avakirin. Bi avakirina komarên gel re li tevahiya Rojhilatê Ewrûpayê, rewşa tecrîdê ya li ser YKSS’ê ji holê rabû. Welatên sosyalîst ku di navbera xwe de di qadên weke ekonomîk, siyasî û leşkerî de hevkariyeke saxlem pêş xistibûn, ji bo avakirina ekonomiya sosyalîst dest bi têkoşînê kirin û serkeftinên mezin bi dest xwe ve anîn.

Di qadên ekonomîk û leşkerî de li beranberê dorpêça sîstema emperyalîst, heyîna civata welatên sosyalîst ku bi hêza xwe ya cewherî pêşketibûn, yek ji bûyerên herî girîng ên serdema me ne. Di her bûyera ku li devera herî dûr a cîhanê de pêk tê, bandora welatên sosyalîst nedîtine gengaz e. Di gihiştina serkeftinê ya tevgerên antî-faşîst û rizgariya netewî de, heyîna cîhaneke sosyalîst yek ji faktorên herî girîng e. Şoreş, li welatên mêtingeh, bi hebûna sîstema sosyalîst li dijî sîstema emperyalîst û bi alîkariya aktîf a ku ji sîstema sosyalîst tê wergirtin gengaz e. Tevî ku hêza serekeya ku emperyalîzm hilweşandiye tevgerên rizgariya neteweyî ne, hêza esasî ku ji bo ew bigihîn serkeftinê piştgirî dayê jî, sîstema sosyalîst e.

Li beranberî kirîza timî ya ekonomiyên kapîtalîst, serkeftina mezin a ekonomiya sosyalîst, rewşa bi îstîkrar a ekonomiyên sosyalîst, serkeftinên di qadên siyasî, leşkerî û çandî de hatine bidestxistin. Li ser esasê van hemû serkeftinan rasteriya serkeftinî ku li beranberê emperyalîzmê hatibû bidestxistin, bû sedem da ku sîstema sosyalîst li ser emperyalîzmê bi şiklekî rasterast bandoreke hilweşandinê bike. Dewletên emperyalîst, ji beriya ku sîstema sosyalîst were avakirin, dema ku li ser welatekî di bin hakîmiyeta wan de ye li beranberê hev têkoşîn didan meşandin, tenê li gorî hêza xwe tevger dikirin. Lê bi avakirina sîstema sosyalîst re ev rewş ji holê rabû, êdî weke faktoreke astengdar hesabê welatên sosyalîst jî dikin.

Hebûna welatên sosyalîst, ji bo welatên cîhanê navendeke timî ya rizgarî, ronahî û kişandinê ye.

Li Welatên Kapîtalîst Rewşa Tevgera Çîna Karker:

Welatên kapîtalîst (bi taybet rojavayê Ewrûpayê) ku xwedî kevneşopiyeke têkoşînê ya dûr û dirêj û tecrubeyekê zêde bû, di seransera şerê emperyalîst de, di binxistina faşîzmê de û di serkeftin bidestxistina hêzên demokrasiyê de bi roleke aktîf rabû; piştî şer, ji bo hedefên demokratîk û siyasî yên weke xurtkirina aştiyê, bi cihkirina demokrasiyê, bipaşxistin û ji îqtîdarê dûrxistina tekdestan, têkoşîna xwe zêde kir. Bi serkeftinên ku di encama vê têkoşînê de bi dest xistiye û bi rêxistinkirina gel li dora xwe, bû hêzek ku hesabê wê tê kirin. Rewş gihiştibû wê astê ku, li hin welatên kapîtalîst milîsên proletar ên şerker çêbibûn û bi pêşengiya proletaryayê organên têmsîlî hatibûn avakakirin û serkeftinên pir mezin bi dest xwe ve anîbûn. Dîsa, proletaryayê, bi van têkoşîn û serkeftinan, alîkariyên xurt jî dabûn hewldanên her ku bilind dibûn ên avakirina sosyalîzmê û tevgerên rizgariya neteweyî; di paşxistina emperyalîzm û bi hêzkirina sosyalîzmê de roleke girîng lîst.

Tevgera proletarya, ku di encama têkoşînên li dijî tekdestên emperyalîst pêş xistiye de bibû alternatîfê îqtîdarê, piştî 1950’yanji ber îxaneta revîzyonîzma modern a xulamên emperyalîzmê, ji bo demekê neçar ma ku leza têkoşînê kêm bike û di cihê xwe de bimîne. Tevgera proletaryayê, îro ji ber ku revîszyonîstan rêveberiyên partiyên komînîst û sendika xesp kirine, tevî ku tovên bagereke nû di nav xwe de dihewîne, dişibe okyanûsek ku piştî bi bahozê aram û bêdeng bûyî. Proletarya, ku ji ber îxaneta revîzyonîst ji rêveberiyeke bihêz bêpar maye, heya ku rêxistina xwe ya şoreşger ava neke, çawa ku wê nekaribe têkoşînê pêş bixe, wê weke pêwîst dike nekaribe alîkarî bide welatên sosyalîst û tevgerên rizgariya neteweyî jî.

Tevî van hem û mercên neyînî, bêyî ku qanûn û şefên sendîkayên revîzyonîst bi tiştekî bihesibînin, grevên ku li dijî burjuwazî û revîzyonîstên modern ên ku xulamên wan in pêş dikevin û ew jêre greva hovane dibêjin, îro jî ruh û potansiyela têkoşer a proletaryayê nîşan dide. Li gelek welatên kapîtalîst ên pêşketî li pey hev grev çêdibin, ji bo ku rêxistinên nû yên siyasî û girseyê werin çêkirin, li dijî reformîzm, revîzyonîzm û Troçkîzmê têkoşîneke zêde zêde tê meşandin.

 

Rêber Apo