Bersivên Gel;
- Armanca
jiyanê ye.
- Li ser
gotina xwe mayîn e.
- Fikir e.
- Armanca
rast e.
- Bawerî
ye.
- Rastî ye.
- Hêza
fikrî ye.
- Rastiya
Xeyalan e.
- Li ser
armancekî meşandin e.
- Rêya
pêşiya mirov e.
- Xeta
jiyanê ye.
- Bawerî û
armanc e.
- Ferzkirin
e.
- Zanist e.
- Di baweriyê
de israrkirin e.
- Zanista
fikrî ye.
- Qalibgirtin
e.
- Mutlaq
e.
Îdealîzm,
ramanperestî an jî mengîwerî bingeha zanînê ji materyalîzmê cuda dinirxîne.
Îdealîzm zanînê dixe pêşiya destpêka gerdûnê. Materyalîzm jî zanînê wekî berhem
an hilberîna herî hêja û kopmleks a gerdûnê dibîne.
Li gorî
nêrîn û nêzîkatiyên vê ramanê, hêmana herî girîng a heyînê, raman e. Ji vê
zanînê re îdealîzm tê gotin. Îdealîzm, bingeha hemû tiştên ku hene, wekî ramanê
dibîne û digihîne ramanê. Ti tiştê ku ji ramana mirovî serbixwe ye jî, wan
napejirîne. Li gorî vê ramanê, li derveyî ramana mirovî, rasteqîniya ti
nesneyan nayê pejirandin. Nûnerên îdealîzmê yên sereke Eflatûn, Platon,
Arîstoteles, Farabî, Berkeley û Hegel in.
Li cem
hersê olên mezin jî di îdealîzma objektîv de ya berdêla gerdûnîbûnê ye. Li cem
Hegel jî ruh (Geist)e. Li cem K. Marks komînîzm, li cem milliyetgiran jî
dewleta netewe ye. Eflatûn weke fîlozofê herî mezin ê îdealîzmê hatiye
qebûlkirin û heta afirînerê wê ye yan jî wisa hatiye pejirandin û ev yek bûye
sedem bi çavê pêxemberan lê were nêrîn. Ji lewra fîlozofê herî nêzî pêxemberiyê
ye.
Rêber
Ocalan wiha şîrove dike: “Di serdema şaristaniyê de zanist û felsefe weke
şêweyên îfadekirina heqîqetê girîng dibin. Di vê de têkoşîn û lêgerîna heqîqetê
bi roleke bingehîn radibe. Şûna qral-xwedayên nikarin bi maskeyê, xwe weke berê
bi vegotina mîtolojîk û dînî veşêrin, sîstema hewl dide bi metafizîkê xwe
binuxumîne, digire. Kengî dînên yek xwedayî têrê nekirin û kêm man, metafizîk û
îdealîzma objektîv weke sûbjektîvtiya sîstemên serdest ên şaristaniyê, hatin
pêşdebirin. Li şûna xwedê ‘îdea’ weke heqîqet têne danîn. Îdealîzm, weke
dewleta dibe xweda, mîna heqîqetê tê nîşandan. Ji ber vê sedemê, di navbera
îdealîzm û xerîbketinê de têkiliyeke xurt heye. Heqîqetên civakî ne bi
xwedayan, hewl didin bi îdeayan îfade bikin. Berevajîkirin, helandin û
dejenerekirina heqîqeta civakî, bi îdealîzmê re gelekî pêşde diçe.
Dema
dîrokî di warê hûnandina rêbazên cihê yên nû û heqîqetan de berdar e, bi vê
tespîtê mirov dikare bêje; îhtîmala ku civak di asta koman de ji nû ve were
avakirin zêdetir e. Ji wezîfeyên rojane yên pratîk in ku utopyayên azadî û
wekheviyê bi awayekî berçav di nava civakê de bêne avakirin. Ya li vir hewce
dike nirxê rêya mirov daye ber xwe û hêza vîna azadiyê ye. Em behsa wê demê
dikin ku eşqa heqîqetê nêzî jiyana azad dibe. Gotina me ev e: HEQÎQET EŞQ E,
EŞQ JIYANA AZAD E!
Wê wextê,
hem weke rêbaz û hem jî rejîma heqîqetê em bi eşq li pey jiyana azad nekevin,
em ne karin xwe bigihîhin zanîna hewcedariya me pê heye, ne jî em dikarin
pêşengên nû û dinya xwe ya civakî ava bikin. Di çarçoveya van tesewirên xwe de
em ji nêz ve li mijara zanîn û pêşengiyê binêrin.”
îdealîzm
bawer dike ku waneyên dibistanê divê balê bikişîne ser têgehên îdeal ên ku
xwendekar divê bi nirxên bilind ên exlaqî, derûnî û manewî bên perwerdekirin.
Çawa ku
objektîvîteya mutleq (materyalîzm) nîne, sûbjektîvîteya mutleq (îdealîzm) jî ne
pêkan e. Heqîqet di têgihiştina li herdu seriyan de qîmeta xwe namîne. Ew
têgîna ku têgihiştina îzafî ya cihêkirina obje-sûbjeyê mutleq nake, xwediyê wan
xisletan e ku herî zêde xwedî kapasîteya afirandina heqîqetê ye. Îdealîzm komek
ji herikîna felsefî ye ku dijberiya materyalîzmê dike. Ew destnîşan dike ku ji
bo têgihîştina rastiyê ne bes e ku nesneya ku ji hêla hestan ve tê têgihîştin,
lê pêdivî ye ku raman, mijarên fikirîn û ramanê bixwe bihesibînin. Di warê
pedagojiyê de jî armanca wê ew e ku xwendekar rastiyê kifş bike û têkiliyek
giyanî saz bike. Îdealîzm îdea dike ku raman bingeha hebûnê û zanîna rast e.
îdealîzm destnîşan dike ku li gorî wan raman prensîb û bingeha hebûn û zanînê
ye.
0 Yorumlar